SCHUNCK*

Vandaag dompelden we ons onder in expositie van de Rotterdams/Limburgse kunstenaar Aad de Haas die honderd jaar geleden werd geboren. Met Tegendraads toont Schunck in Heerlen als schatbewaarder van De Haas’ nalatenschap 250 werken uit eigen collectie en bruiklenen. Daarmee is Tegendraads voor het eerst sinds lang weer een groot retrospectief van deze bijzondere kunstenaar. En de expositie is adembenemend mooi! Veel werken die je normaal niet ziet omdat ze uit particuliere collecties komen.
Tegendraads was hij, en volgens mij spreekt me dat zo enorm aan. Tegen alle stromingen in volgt De Haas zijn eigen weg. Aanvankelijk met dromerige, in die tijd wel eens ‘doezelig’ genoemde beelden. Vaak religieuze voorstellingen want Aad was een goed katholiek opgevoed Rotterdams jongetje. Maar die droombeelden werden niet begrepen en riepen controverse op. Dat is nu geschiedenis. Dit vroege werk wordt nu gelukkig enorm op zijn originaliteit geschat. Exponentieel voorbeeld is het bijzondere kerkje van Wahlwiller, een must see!
De Haas verzet zich tegen autoriteit, gevestigde orde zoals de nazi’s tijdens de bezettingsjaren maar later ook tegen de zelfvoldaanheid en hypocrisie van de katholieke clerus. In die zin is De Haas een ‘protestant’ pur sang. Hij ontwikkelt zich naar expressionisme met een sterke zeggingskracht in zowel zijn schilderijen als grafische werk. Op slechts 52 jarige leeftijd overlijdt Aad de Haas, veel te vroeg. Gelukkig is heel veel zijn fascinerende werk bewaard gebleven. Mocht er een hemel zijn dan is Aad daar absoluut te vinden en kijkt hij met grote voldoening naar de (terechte) waardering die er bijna veertig jaar na zijn overlijden nog steeds is voor zijn geweldige werk. Aad de Haas blijft boeien, ook heden ten dage.

Onder de naam Push and Pull initieert SCHUNCK* een reeks tentoonstellingen, die bezoekers aanzetten tot actieve deelname. Doel is om het museale patroon te doorbreken waarin mensen alleen passief naar kunst mogen kijken. Door zelf betrokken te zijn bij een kunstwerk, zo luidt de redenatie, wordt de nieuwsgierigheid ernaar geprikkeld en de interesse erin vergroot. Momenteel is er een walk-in installatie te zien, dat als een mysterieus spinnenweb de ene pilaar met de andere verbindt.
Het is een bijzondere gewaarwording, dit kunstwerk van het internationale collectief Numen/For Use. De makers, bestaande uit drie zelfstandige ontwerpers uit respectievelijk Berlijn, Wenen en Zagreb, werken ruim 15 jaar samen aan projecten die het midden houden tussen conceptuele kunst en scenografisch design. Het kunstwerk, dat de allesomvattende titel Tape draagt, kan worden betreden via een opening in de onderkant en is zó stevig dat het ruim drie volwassenen of vier kinderen kan dragen.
In de installatie ontvouwt zich een sprookjesachtige wereld die vele malen groter lijkt dan het van buitenaf doet vermoeden. Het is een wereld waarin je jezelf kunt zijn, jezelf kunt ontplooiien en kunt ontpoppen tot de vlinder die je daadwerkelijk bent. Maar het is ook een kunstwerk van contrasten. Enerzijds werkt het de associatie op met transparantie, verlichting en ruimdenkendheid, anderzijds met tunnelvisie. Het is in die zin niet alleen vermakelijk, maar nodigt ook uit tot nadenken.
Een ander contrast is dat de makers met hun installatie het onderzoek naar duurzame materialen willen stimuleren, terwijl er in Tape maar liefst 300 rollen plastic zijn verwerkt. Je kunt je afvragen hoe verantwoord dit is in een tijd van bewustwording op het gebied van biologische en milieuproblematische kwesties... Feit is dat er alternatieven moeten worden gezocht, die chemische materialen overbodig maken.
Het kunstwerk werd ter plekke in SCHUNCK* aangebracht met behulp van acht vrijwilligers. Daarbij is rekening gehouden met de architectuur van het Glaspaleis. De transparantie van het materiaal, dat verwant lijkt aan glas, is een toevallige overeenkomst, maar de organische vormen zijn bewust gekozen om de pilaren te resoneren. Eerder zijn er varianten van Tape te zien geweest in Parijs, Tokio en Hasselt.